Położenie.

Historia. Wiadomo, że do 1580 r. wieś należała do Barbary z Górków Czarnkowskiej, jednak - jak zaznaczyła w kronice Leokadia Golec, miejscowa nauczycielka - dokładniej historię miejscowości prześledzić można od 1749 roku, kiedy stała się ona główną siedzibą hr.Świnarskich.Do kruszewskiego dominium (3500 ha)należały wsie: Jabłonowo, Węglewo, Marunowo, Sarbia, Brzezno, Dębe,Lubasz, Romanowo, Walkowice i Kuźnica. Wówczas też zaczęły pojawiać się gospodarstwa indywidualne, których w 1772 r., już po przyłączeniu wsi do Prus, było sześć; największe miały 500 i 400 mórg. Charakterystyczna była też zabudowa wsi: dwurodzinne domy(wspólne: komin i drzwi wejściowe) stawiano szczytem do drogi.Ważny zapis w dziejach Kruszewa dotyczy roku 1870, kiedy to hr. Roman Świnarski wymienił z Wallenbergiem ziemię kruszewską na dobra w Obrze.Nowy właściciel rozebrał stare budynki i pałac (kryty jeszcze strzechą!), by wznieść nowy.. W 1907 r. Wallenberg sprzedał całość oficerowi wojsk austriackich - hr. Potulickiemu. Ten jednak wpadł w długi i wkrótce stracił prawie cały majątek, by ostatecznie resztówkę (20 mórg parku, 500 mórg lasu i 120 mórg ziemi ornej) sprzedać w 1911 r, Boelwitzowi, oficerowi wojsk pruskich. Kolejny właściciel, po siedmiu latach, odsprzedał kruszewskie dobra niejakiemu Rudnickiemu, przybyłemu tu z Małopolski, a ten z kolei odsprzedał je zakonowi oo. św. Rodziny, który urządził w pałacu niższe seminarium duchowne.Bogata jest historia samego pałacu i przylegającego doń pięknego parku krajobrazowego. W czasie II wojny światowej urządzono w nim najpierw dom matki i dziecka,później siedzibę dla "zbombardowanych Niemców". Po wojnie, kiedy władze zamknęły seminarium, w pałacu funkcjonował ośrodek zdrowia, później dom dziecka, sanatorium, a od 1960 szpital ftyzjatryczny. Dopiero w 1995 r.obiekt wrócił do zakonu oo. św. Rodziny, który ponownie urządził w nim niższe seminarium duchowne.W 1998 roku obiekt został sprzedany przez zakon oo. św Rodziny właścicielom firmy ABSOLUT s.c.,która to jest również właścicielem "KEMPA CENTER" na Ukrainie.

Budowa i wyposażenie. Pałac o neorenesansowej bryle, z okrągłą basztą, zbudowany po 1870 roku.

Park. Park o powierzchni około 2 hektarów, ze stawem.

Linki.

Strona pałacu w Kruszewie